Ülkemiz tarımında en geniş üretim alanının bulunduğu dönem sonbahar tohum ekim dönemidir. Bu dönemde başta buğday ve arpa olmaz üzere, kanola, kışlık sebzeler, örtü altı yetiştiriciliği ve bazı yörelerde meyve-bağ-zeytin gibi çok yıllık bitkilerde mutlaka TABAN GÜBRE uygulaması yapılmalıdır.
Taban Gübresi miktarı ve çeşidi, yetiştirilecek bitkiye, dekardan veya ağaç başına alınacak ürün miktarına göre toprak analizi yapılmak sureti ile belirlenmelidir. Örnek olarak, dekardan 300-350 kg buğday ürünü alınan bir tarlaya verilecek taban gübresi miktarı ile dekardan 600-700 kg veya daha fazla ürün alınan tarlaya aynı miktar taban gübre vermek yanlıştır. Bunun yanında ekmeklik buğday ile makarnalık buğdaya ve yemlik arpa ile biralık arpaya verilmesi gereken taban gübresi miktarları da farklıdır. Bunun gibi şaraplık-sofralık-kurutmalık üzümlere, yağlık ve sofralık zeytin ağaçlarına, salçalık sanayi domatesi (sebzeler) ile sofralık domatesin (sebzeler) taban gübre istekleri de farklıdır.
Taban Gübre uygulaması tek yıllık bitkilerde tohum ekim, fide dikim öncesi veya tohum ekimi ile birlikte, çok yıllık bitkilerde (meyve-bağ-zeytin-fındık gibi) ise sürgünlerde göz kabarmasından (üretici deyimi ile su yürümesinden) 2-3 hafta önce uygulanmalıdır. Bazı yörelerde çok yıllık bitkilerde yağışlar yüzünden bahçeye girilememesi nedeni ile taban gübreleme sonbaharda da uygulanabilmektedir. Ancak, bu dönemde verilecek taban gübrede azot olmaması veya fosfor ve potasyuma oranla daha az oranda azot ihtiva eden kompoze gübreler taban gübre olarak kullanılmalıdır.
Taban Gübre uygulaması genellikle iki şekilde yapılmaktadır:
- Serpme Yöntemi ile uygulama (gübre saçıcı aletlerle, elle)
- Bant (çizi) usulü uygulama (mibzerle uygulama)
Hangi yöntemle uygulanırsa uygulansın gübrelerin toprağa uygulama (karıştırma) derinliği, tohum ekim derinliğinin 5-6 cm aşağısına verilecek şekilde toprağa karıştırılmalıdır. Bunun başlıca nedeni özellikle bitki besini olarak fosforun yağış ve sulamalarla 5-6 cm kadar toprak derinliğine (kök bölgesine) inebilmesindendir. Bazı üreticiler (özellikle pamuk üreticileri) toprak şartları uygun değil diye ekimden önce veya ekimle birlikte taban gübre vermeyip çıkıştan sonra (çimlenmeden sonra) toprak yüzeyine yakın bir derinliğe bant halinde taban gübre uygulaması yapmaktadırlar. Bu çok yanlıştır. Bu tip uygulamada bitki, uygulanan fosfor ve potasyumdan o gelişme döneminde çok az yararlanabilir. Bu tip uygulama büyük ürün kaybına neden olur. Taban Gübre uygulama derinliği yetiştirilecek bitkinin kılcal köklerinin en yoğun olduğu toprak derinliğine göre ayarlanmalıdır. Taban Gübre uygulama derinliği özellikle buğday-arpa üreticilerinin elinde bulunan kombine mibzerlerle (ekim makinesi) yapılmaktadır. Ancak, bu tip ekipmanda gübre haznesi ile tohum haznesi aynı olmasına rağmen dekara verilecek tohum ve gübre miktarı ayarları yapıldıktan sonra tohum ve gübre aynı borudan (balta) birlikte toprağa verilmektedir. Gübre ile Tohum hiçbir zaman doğrudan temas etmemelidir. Çünkü gübreler kimyasal olarak bir tuzdur. Gübre toprak suyunda eriyince tuzluluk etkisi göstererek temas halinde olduğu tohumun çimlenmesine zarar verebilir. Bu nedenle bu tip kombine mibzerlerde tohum ve gübre ayrı borulardan toprağa verilmelidir. Bu tip uygulamada ikinci yanlış ise tohum ile gübre aynı derinliğe verilmektedir. Bu nedenle tohumun aktığı balta ile gübrenin aktığı balta ayrı olursa, gübre baltası derinliği tohuma göre 5-6 cm daha derine girecek şekilde ayarlanmalıdır. Taban gübre uygulama yöntemi üreticinin sahip olduğu gübreleme aletine bağlı olduğu gibi aşağıda belirtilen hususlara göre gübreleme yöntemini belirlemek gerekir.
Serpme yönteminin tercih edilmesi için gerekli şartlar:
- Verimsiz topraklarda,
- Yetiştirilen bitkinin kılcal kökleri tarlanın hemen hemen tamamına yayılıyorsa,
- Toprağa uygulanan fosfor ve potasyum fiksasyona (geçici alınamaz hale) uğramıyorsa,
- Kireç bakımından toprak fakir ise,
- Dekara verilecek gübre miktarı fazla ise,
- Çok sık ekim yapılan (ıspanak-çeltik gibi) bitki ise serpme yöntemi gübreleme tercih edilmelidir.
Bant (çizi) usulü gübreleme yönteminin tercih edilmesi için gerekli şartlar:
- Sıra arası geniş ve sıravari ekimlerde, meyve ağaçları, bağ ve zeytin ağaçlarında,
- Yetiştirilen bitkinin kılcal kökleri toprağın her yerini kaplamıyorsa,
- Toprağın verimlilik gücü yüksek ise,
- Toprağa uygulanan fosfor ve potasyum kısa sürede fikse oluyorsa,
- Çok kireçli topraklarda,
- Dekara kg olarak serpme yöntemine oranla daha az gübre verilmesi durumunda bant usulü gübreleme yöntemini tercih etmek gerekir.
Hangi yöntemle uygulanırsa uygulansın TABAN GÜBRE kullanmadan yetiştiricilik yapmak büyük hatadır. Özellikle iklim ve toprak şartları nedeni ile veya uluslararası etkilerden kaynaklanan gübre fiyatlarının yüksek oluşu bazı üreticileri taban gübre kullanmadan sadece üst gübre kullanarak yetiştiricilik yapmaya itmektedir. Toprak verimliliği açısından hiç gübre kullanmadan ekim yapmak çok büyük bir yanlıştır. Hangi nedenle olursa olsun hiç Taban Gübre kullanmamak yerine % 10-20 oranında biraz daha az gübre kullanmak daha iyi olur. Bunun nedeni, toprağa uygulanan gübrelerin ertesi seneye etkisinin oluşudur. Toprağa verilen azotlu gübrelerin % 30-40 kadarı, potasyumlu gübrelerin %40-50’si ve fosforlu gübrelerin % 70 kadarı toprakta kalır ve bitki ertesi sene bu besin maddelerinden yararlanabilir. Bu nedenle hiç taban gübre uygulamama yerine biraz azını vermekte yarar vardır. Doğru olan, üreticilerin toprak analizine ve bitkinin ihtiyacına göre doğru ve dengeli gübreleme programı yapmasıdır. Gübre fiyatları ucuz olsa bile üreticiler ülkemizde bitkinin ihtiyacından daha az Taban Gübre kullanmaktadır. Bu ise büyük ürün kaybına neden olmaktadır. Tüm bitkisel üretimde dekardan alınacak ürün miktarını en çok etkileyen faktör su ve gübredir. Yağış veya sulama ile birlikte dengeli gübre kullanımı ürün miktarını en az % 50 oranında artırmaktadır. Gübre fiyatı ne olursa olsun, gübrenin üründe sağladığı artış ve kaliteye etkisi üreticiye har zaman daha fazla kazanç sağlar. Ayrıca çiftçiler maliyet hesabı yaptığında, tarlalarına hayvan gübresi diye tabir edilen büyükbaş veya küçükbaş hayvanların dışkısını tarlada kullanmaktadır. Bu şekilde gübre kullanımı sonucunda tarlardaki ot oranı artmakta ve çiftçiler tekrar ot ile mücadele etmek zorunda kalmaktadır. Ayrıca hayvan gübresinin içeriğindeki fazla asit oranı nedeni ile, toprağa fazla miktarda atıldığı taktirde bitki gelişimini etkilemekte ve ürünlere zarar vermektedir.
Gübre bitkinin enerji kaynağıdır, ekmeğidir, yemeğidir. Gübrenin verim artırıcı etkisine rağmen, aşırı ve dengesiz gübre kullanmak ürünü artırmadığı gibi ürün azalmasına neden olur. HDF GÜBRE doğru ve dengeli gübre kullanımı konusunda her zaman üreticinin yanındadır.
